اصفهان - حمام شیخ بهایی

اصفهان - کلیسای وانک

کلیسای آمنا پرکیچ مقدس که در دیر (وانک) جلفای اصفهان قرار دارد کلیسای جامع ارامنه اصفهان محسوب می شود که در اصفهان، چهارراه حکیم نظامی، خیابان نظر شرقی واقع شده است. وانک در زبان ارمنی به معنی کلیسای جامع است. این کلیسا به نام های سن سور و وانک نیز نامیده می شود. طرح این کلیسا از روی کلیسای سنت استپانوس در جلفای آذربایجان گرفته شده و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده‌ است. در حال حاضر 13 کلیسا و تعدادی منازل قدیمی از دوران صفویه باقی مانده است. در بین این 13 کلیسا سه تای آنها یعنی کلیسای وانک، کلیسای مریم و کلیسای بیت اللحم یا بیدخم از بقیه مشهورترند. با اسکان ارامنه در جلفای اصفهان (دوره صفویه) در سال های 1604 تا 1606 میلادی، کلیسای کوچکی برای انجام فرایض مذهبی به نام امنا پرکیچ بنا گردید که به علت نامناسب و کوچک بودن آن تخریب گردیده و کلیسای تازه و باشکوهی با تلاش های خلیفه داوید و مساعدت های مالی اهالی جلفا و نیز خواجه سافراز در سال 1655 میلادی آغاز گردیده و طی نه سال به اتمام رسید. با توجه به وجود ساختمان های اطراف کلیسا، همچون ساختمان موزه و ساختمان خلیفه گری ارامنه اصفهان و جنوب به اهمیت آن افزوده شده است.

پلان کلیسا از داخل نمونه ای از معماری ارمنی بوده ولی نمای خارجی آن به سبک معماری ایرانی است که تلفیقی استادانه از دو سبک معماری را به نمایش می گذارد. گنبد کلیسا دو جداره است که برداشتی است از گنبدهای سبک ایرانی. مصالح بکار رفته در ساختمان این بنا آجر و خشت است و تمامی دیوارها، قوس ها، طاق نماها، طوق گنبد، ساق گنبد و کلیه زوایای داخل کلیسا با گچ پوشانده شده و بر روی آنها موضوعات مربوط به احادیث کتاب مقدس (عهد عتیق و جدید) با رنگ روغن نقاشی شده است.

ساختمان برج ساعت کلیسا وانک :
ساختمان برج ساعت که در بالای در ورودی دیر قرار گرفته و از سه طبقه تشکیل یافته است. در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سیصد کیلوگرم نصب شده است که صدای ناقوس آن تا دور دست ها شنیده می شود. این برج و ساعت را ماردیروس هوناتانیان در سال 1931 بنا کرده است.

چاپچانه کلیسا وانک :
شایان ذکر است که اولین چاپخانه? ایران و خاورمیانه در این مکان تأسیس شد. در سال 1640 به سرکردگی پیشوای مذهبی کلیسای وانک خلیفه خاچاطور کساراتسی چاپخانه‌ ای دایر شد (در کلیسای وانک) این شخص ماشین چاپ و حروف چاپ را خود شخصا ساخت و در سال 1641 کتابی با مضمون شرح حال پدران روحانی به چاپ رساند. هنوز هم چند نسخه از این کتاب در موزه کلیسای وانک وجود دارد که البته از لحاظ چاپ و کاغذ مرغوب نیست ولی برای چاپ کنندگان آن افتخار بزرگی است.

کتابخانه کلیسا وانک :
در زمان کوچ بزرگ، ارامنه همه چیز خود را جا گذاشتند و به ایران آمده‌اند ولی تنها چیزی که نتوانستند از آن چشم پوشی بکنند کتاب هایی بود که در خانه‌ های خود داشتند ارامنه با تحمل زحمات فراوان کتاب های زیادی را با خود به ایران (اصفهان) آوردند این کتاب ها تنها ثروتی بود که همیشه برای ارامنه باارزش بود و هست.
در سال 1770 تا 1790 در آن هنگام که ارمنیان و به ویژه پیشوایان مذهبی کلیسای وانک مورد آزار و اذیت قرار گرفتند کتاب های زیادی به خاطر بدست آوردن تفنگ و باروت فروخته شدند ولی بعد از گذشت سال ها وقتی وضع به حالت عادی برگشت دوباره این کتاب ها جمع‌ آوری شدند و در سال 1884 قسمتی از کلیسای وانک (محوطه? کلیسا) را به کتابخانه اختصاص دادند یعنی کتابخانه ‌ای بنا کردند و گنجه‌های چوبی برای آن ساختند تا بتوانند از کتاب ها نگهداری کنند که این کتابخانه و گنجه‌های چوبی آن در حال حاضر وجود دارد. شایان ذکر است تمام این کتاب ها کتابهای خطی هستند که روی پوست نوشته شده ‌اند. کتابخانه کلیسای وانک در قسمت غربی محوطه کلیسا روبروی نمازخانه واقع است.
بعد از آن پیشوای مذهبی خاچاطور شخصاً خلیفه خوانس را به ایتالیا فرستاد تا شیوه چاپ کردن را بیاموزد که خلیفه هوانس به آمستردام می ‌رود و آنجا شیوه چاپ را آموخته و یک ماشین چاپ نیز با خود به جلفای اصفهان می‌آورد و در سال هزار و شش صد و چهل و هفت کتاب «تهیه و تقویم» را به چاپ می ‌رسانند.
در سال 1844 بارون مانوک هورداینان جلفایی یک ماشین چاپ عالی را که گرانقیمت نیز بوده را از اروپا به اصفهان می‌آورد که این ماشین چاپ در حال حاضر در موزه کلیسای وانک نگهداری می ‌شود و اولین کتاب را که با این ماشین در کلیسای وانک به چاپ رساندند زبور داوود بود که تنها نسخه باقیمانده از آن در کتابخانه بولئان آکسفورد محفوظ است.

موزه کلیسا وانک :
این موزه در سال 1871 در کلیسای وانک ساخته شد. بعد از کتابخانه، موزه این کلیسا قرار دارد. این مکان محل نگهداری اجناس گرانقیمت و نایابی است که در دنیا نظیر آنها وجود ندارد باید گفت که بیشتر این اموال گرانقیمت و نایاب به وسیله مردم هدیه شده ‌اند که اهدای این اموال بیشتر برای آن بوده که جایگاه مناسبی برای یادگارهای گذشتگان وجود داشته باشد تا آیندگان بدانند پدرانشان که بودند و چه کردند. در این مکان از انجیل‌های زیبایی نگهداری می‌شوند که یکی از آن انجیل ها کوچک‌ ترین انجیل دنیا است که با هفت زبان نوشته شده و هفت گرم وزن دارد. از جمله مجموعه های نفیس این موزه فرامینی است که در طول تاریخ صفویه به بعد سلاطین و حکام ایران درباره ارامنه صادر کرده اند. این فرامین از نظر بررسی تاریخ ارامنه بسیار مهم و قابل ملاحظه بوده و در عداد منابع قابل اعتماد به شمار می روند.
اشیائی که در سالن های آن به معرض تماشای بازدید کنندگان گذاشته شده اند شامل تابلوهای نقاشی کار نقاشان اروپائی است که به کلیسا اهداء کرده اند و همانطور که گفته شد تعدادی کتب خطی نفیس نیز در این موزه نگهداری می شوند.

ساختمان نمازخانه کلیسا وانک:
نماز خانه اصلی کلیسا که به شکل متوازی الاضلاع است شامل دو قسمت چهارگوش است که قسمت اول شبستان بنا و قسمت دوم که زیر گنبد خانه است محل اجرای مراسم و سرودهای مذهبی است. ازاره های دیوارهای نمازخانه را کاشی های خشتی چند رنگ فرا گرفته است. در قسمت های بالای ازاره تصاویر بسیار زیبایی نقاشی شده اند که از کتب مقدس الهام گرفته شده و تمامی سطح فضای گنبد را تزئین کرده است. دور تا دور گنبد داستان خلقت آدم و حوا است که بوسیله نقاشان ارمنی ترسیم شده اند. بر محراب بسیار زیبای کلیسا نیز تصاویری از جمله تصویر حضرت مسیح نقاشی شده است. نمای خارجی گنبد کلیسا بدون تزئینات کاشیکاری است و با آجر ساده پوشانده شده است.

اماکن اداری کلیسای وانک :
در گذشته کارهای اداری و قضایی ارامنه جلفا در این مکان صورت می‌ گرفت از تنظیم قباله ازدواج تا تعمیر و ثبت فوت و تولد و امور قضایی مثل شکایات و رسیدگی به آن انجام می ‌شد این امر در حال حاضر ادامه دارد و ارامنه جلفا برای کارهای خود به این محل رفت و آمد می ‌کنند. برای همین در دیر آمناپرگیچ ساختمانی ساخته می ‌شود که در حال حاضر نیز برپاست و خدمتگزاران مردم در این مکان به کارهای جامعه ارمنی در جلفا رسیدگی می ‌کنند. در گذشته امور ارامنه بعضی از کشورها مثل هند نیز در دیرآمناپرکیج حل و فصل می‌ شده ولی در حال حاضر فقط به امور ارامنه جنوب ایران رسیدگی می ‌کنند. این مکان در جنوبی ‌ترین قسمت دیر واقع شده است و سال ساخت آن به زمان سلطنت ناصرالدین شاه باز می ‌گردد.
در قسمت شرقی دیر روبروی موزه محل اسکان اسقف و یا خلیفه وقت ساخته شده ‌است دو طبقه دارد که در طبقه اول وسائل و مایحتاج دیر در آن نگهداری می‌ شود و طبقه? دوم محل سکونت اسقف است.

ساختمان کلیسا:
در گوشه حیاط کلیسا برج ناقوس زیبا و بزرگی ساخته شده که بر چهار ستون سنگی استوار است. در گوشه دیگری از این حیاط و روبروی برج ناقوس ستون بلندی از سنگ یادبود 1/5 میلیون نفر ارمنی ساخته شده که در سال 1915 میلادی قتل عام شده اند. در صحن حیاط کلیسا چند نفر از ارامنه مشهور از جمله چند اسقف اعظم و نمایندگان سیاسی کشورهای اروپایی که در اصفهان در گذشته اند به خاک سپرده شده اند.
می توان ویژگی های کلیسا وانک اصفهان را اینگونه نیز برشمرد :
ـ بزرگترین و زیباترین کلیسای جلفای اصفهان است.
ـ از نظر طلاکاری سقف و سطح داخل گنبد و نقاشی های تاریخی از زیباترین کلیساهای جلفای اصفهان است.
ـ داخل کلیسا و تمام دیوارهای اطراف و جوانب آن از تزئینات نقاشی رنگ و روغن و آب طلا به سبک ایرانی و تصاویری از زندگی حضرت مسیح متاثر از نقاشی ایتالیایی تزئین شده است.
ـ برج ناقوس روبروی در اصلی کلیسا به سبک ایرانی است و در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده است.
ـ این کلیسا دارای گنبدی عظیم و دیوارهای رفیع و طاق های بلند و زیباست که در حال حاضر محل اقامت خلیفه ارامنه ایران و هندوستان می باشد.

برای بازدید مجازی کلیسا وانک اصفهان کلیک کنید

اصفهان - عالی قاپو

کاخ عالی قاپو یا همان عمارت عالی قاپو که در عهد صفویه «دولتخانه مبارکه نقش جهان» و «قصر دولتخانه» نام داشته است در غرب میدان امام اصفهان (میدان نقش جهان) و روبروی مسجد شیخ لطف الله واقع شده است. این بنا پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان توسط شاه عباس اول بین سال های 971 تا 977 خورشیدی بعنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی شروع به ساخت شد.

این عمارت نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ های عهد صفوی است که در اوایل قرن یازدهم هجری به امر شاه عباس اول ساخته شده است و شاه صفوی، سفرا و شخصیت های عالیقدر را در این کاخ به حضور می پذیرفت. این عمارت طی 5 مرحله معماری و در زمان جانشینان شاه عباس اول بخصوص شاه عباس دوم و شاه سلیمان بین 70 تا 100 سال ادامه و تکمیل یافت. حتی به دلیل وجود کتیبه ‌ای بخط نستعلیق در زمان شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، تزئینات طبقه سوم اضافه یا مرمت شده ‌است.

کاخ عالى قاپو سه طبقه و هر طبقه منقسم به دو طبقه اطاق است که در واقع شش طبقه می شود و چون از بام طبقه آخر می توان تمام مناظر شهر را دید خود بام را هم یک طبقه حساب کرده‏ اند و می گویند عالى قاپو هفت طبقه است. در نمایی دیگر می توان گفت بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود 36 متر تا کف بازار بلندترین عمارت چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده ‌است. بدلیل اضافات و الحاقات معماری در هر سو نمایی متفاوت دارد به طوری که از جلو بنا از میدان نقش جهان 2 طبقه از پشت ساختمان 5 طبقه، از طرفین بنا 3 طبقه و با احتساب طبقه همکف بعنوان اولین طبقه، در کل 6 طبقه می ‌باشد. در 28 مترى داراى ایوان بزرگى است که در میان ستون هاى آن حوض مسى قرار دارد که آب از آن فوران می کرده است.

هر طبقه، تزیینات مخصوص خود را دارد. در زمان شاه‏ عباس دوم به بناى اصلى افزوده شده و شاه و میهمانانش از تالار همین عمارت، مناظر و چوگان و چراغانى و آتش‏بازى و نمایش هاى میدانى را تماشا مى ‏کردند. با آنکه بعد از دوره صفویه به تزیینات آن لطمات جبران ناپذیری وارد شده است، با وجود این هنوز شاهکارهایی از گچبری ها و نقاشی های عهد صفویه را در بردارد و تماشاکنندگان را به تحسین و تمجید وا می دارد.

مینیاتورها کار هنرمند معروف عهد شاه عباس، رضا عباسی که متأسفانه لطمات فراوان دیده است و نقاشی های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچبری های زیبای طبقه آخر آن که به شکل انواع جام و صراحی در طاق ها و دیوارها و تعبیه شده است، از قسمت های جالب این بنای تاریخی است. ساختن و پرداختن اشکال گچبری در این قسمت از ساختمان که به «طاق صوت» مشهور است، برای آن نبوده است که در آنها جام و ظروف قرار دهنده، زیرا نوع این کار که با گچ تعبیه شده، بسیار ظریف است و کوچکترین اشاره ای که در اثر برخورد دست یا شیئی دیگر به آنها حاصل شود، آنها را در هم می شکند. بلکه غیر از نمایش یکی از انواع عالی تزیینات گچی که نوعی از هنر ایرانی است غرض عمده در تزیین اطاق های متعدد این طبقه آن بوده است که در این قسمت از عمارت، انعکاسات حاصله از نغمه ها و صداها طبیعی و بدون انعکاس صوت به گوش برسد. از فراز آخرین طبقه عالی قاپو بهترین منظره شهر تاریخی اصفهان و تغییرات و تحولات هزار ساله اخیر آن را می توان مشاهده نمود.

عالی قاپو بنا به تحقیق آنوبانینی به دو صورت تلفظ گردیده که برای هر کدام وجه تسمیه‏ ای گفته شده است. آنچه بیشتر در محاورات و مکاتبات متداول می باشد عالی قاپو است که مرکب از کلمه عالی و قاپوی ترکی به معنی “در” می باشد. یعنی باب عالی! همان طور که در عثمانی باب عالی معمول بوده، بین ایرانیان شیعه هم چنین بابی وجود داشته که مانند باب عالی عثمانیه، مورد احترام بوده استت و از این رو کلیه کسانی که می خواستند وارد عالی قاپو شوند باید خم شده، آستانه را بوسیده و داخل شوند، به طوری که حتی شاه عباس هم هنگام دخول به این عمارت از اسب پیاده می شده است. گذشته از این، عالی قاپو محل تحصن مقصران و گناهکاران بوده و هر گناهکاری که وارد درب عالی قاپو می گردیده کسی نمی توانست او را از آنجا بیرون بیاورد مگر به امر شاه صفوی و خلاصه اینکه عالی قاپو همان احترامی را داشت که باب عالی در عثمانی داشته است.

اما عده ای که آن را “علی قاپو” نوشته ‏اند؛ معتقدند هنگامی که شاه عباس کبیر درب نقره را برای بارگاه حضرت امیرالمومنین علیه السلام به نجف برد و نصب کرد، دری را که پیش از آن در آنجا نصب شده بود برای تبرک به اصفهان آورد و در عالی قاپو نصب کرد. از این جهت آنرا علی قاپو و یا قاپی نامیده اند که این در منسوب به بارگاه امام علی است. از این رو مورد احترام شاه و مردم بوده و حتی تا چند سال پیش، مردم در اطراف آنجا آش‏ ها می ‏پختند و نذوراتی می کردند و به زنجیر جلو در مزبور، رشته هایی به عنوان دخیل می ‏بستند.

در مجاورت عمارت عالی قاپو بنائی دیگر موجود است که به نام توحید خانه معروف بوده و به نظر می رسد از الحاقات عالی قاپو بشمار می رفته و محل استقرار دروایش و صوفیان عصر صفوی بوده است. نمای گنبد بیرونی این بنا از آجر می باشد.

اگر به عالی قاپو رفته اید و از بازدید اماکن تاریخی لذت می برید، می توانید از مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان نیز دیدن کنید

برای بازدید مجازی نمای اول عمارت عالی قاپو کلیک کنید

برای بازدید مجازی نمای دوم عمارت عالی قاپو کلیک کنید

اصفهان - چهل ستون

اصفهان - انگورستان ملک