اصفهان - پل مارنان

پل مارنان در سمت غرب اصفهان، بزرگراه خیام، بین پل فلزی و پل وحید یا به عبارتی انتهای بوستان سعدی قرار دارد و اتصال  دهنده دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه زاینده رود در غربی ترین قسمت شهر اصفهان است شکل امروزی این پل با نمای ساختمانی عصر صفوی تغییر اساسی نکرده است ولی تعمیرات مکرری برای برپا نگاه داشتن آن صورت پذیرفته است. این پل را با نام های ماربین، سرفراز، ماربانان، مادنان نیز می شناسند.

درباره قدمت ساختمان پل ماربان اصفهان باید اشاره کرد تاریخ ساخت این پل را منابع تاریخی به موارد متعددی نسبت می دهند بگونه ای که برخی شالوده های پل مارنان را به دوران ساسانی نسبت می دهند. اما آنچه که مسلم است از زمان های بسیار دور همچنان که پل جی یا پل شهرستان، واسطه اتصال شمالی ترین ساحل شهری زاینده رود به جنوبی ترین ساحل مقابل بوده است، پل مارنان نیز وجود داشته و واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی ترین قسمت شهر اصفهان بوده است و قصبات و روستاهای آباد و سرسبز ماربین از طریق پل مارنان (پل ماربانان و پل ماربین) به روستاهای مقابل آن در ساحل جنوبی رود خانه متصل می شده است.

نام اصلی این پل را ماربین که خود دیگرگون شده “مهربین” از فرهنگ اوستایی است، می دانند و چون قرن ها قبل از ظهور زرتشت معبد مهرپرستان بر فراز کوهچه آتشگاه (آتشکده زرتشتیان اصفهان) از تمام روستاهای اطراف آن مشاهده می ‌شده ‌است نام این بلوک هم مهربین بوده که با تصحیف این نام در زبان پهلوی ساسانی به «ماربین» در دوره ساسانیان و به دنبال آن در طول مدت ۱۵ قرن تاریخ اسلامی ایران پیوسته با همین نام شناخته شده‌ است و قدمت ساختمان این پل که از زمان های بسیار دور همچنان که پل جی یا پل شهرستان واسطه اتصال شمالی‌ ترین ساحل شهری زاینده‌ رود به جنوبی ‌ترین ساحل مقابل بوده ‌است، پل مارنان نیز وجود داشته و واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی ‌ترین قسمت شهر اصفهان بوده‌ است و روستاهای ماربین از طریق پل مارنان (پل ماربانان و پل ماربین) به روستاهای مقابل آن در ساحل جنوبی رودخانه متصل می ‌شده است.

پل مارنان اصفهان اکنون دارای هفده دهانه است اما در گذشته بیش از هفده دهانه داشته است که حالا بسته شده است. این پل را پل سرفراز هم نامیده ‏اند و وجه تسمیه ‏اش را چنین بیان کرده ‏اند که در زمان شاه سلیمان صفوی یکی از ثروتمندان ارامنه آن را ساخت و به قلب سرفراز نائل گردید و مدتی هم به همان نام سرفراز مشهور بود.

پل مارنان در حال بازسازی و تعمیرات

اصفهان - پل شهرستان

پل شهرستان اصفهان که به نام های پل جی و پل جسر حسین نیز معروف است و قدیمی ترین سازه آبی زاینده رود است که در 4 کیلومتری شرق اصفهان در بلوار سلمان فارسی قرار گرفته  است. به عقیده بعضى از محققین اساس آن ساسانى است ولى ریشه و پایه هخامنشى دارد و قسمت هاى فوقانى آن الحاقاتى از آثار دوره دیالمه و سلاجقه را در بر مى‏ گیرد. پل شهرستان اصفهان در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۹ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مصالح ساختمان به کار رفته در پل شهرستان که پلی باستانی است از سنگ، آجر، خشت و ملات است. طول پل مزبور از ستون مدور آجرى تا انتهاى سنگفرش قدیمى، در حدود 105 متر و عرض آن از 4/25 تا 5 متر متغیر است. جهت پل، شمالى ـ جنوبى با کمى انحراف است. انحراف آن از فاصله چهل مترى از سمت جنوب آغاز مى ‏گردد کف پل هموار نیست، بلکه از مرکز پل در دو سمت داراى شیب ملایمى است. پل شهرستان داراى یازده چشمه و دوازده پایه سنگى بزرگ است.

پل بر بستر صخره ‏اى رودخانه احداث شده است. در زمان ‏هاى باستان، براى ایجاد پل ‏ها، بستر صخره ‏اى رودخانه انتخاب مى ‏شد. همچنین محل مورد نظر را در جایى انتخاب مى‏ کردند که رودخانه باریک شده است. این شیوه، براى استحکام و صرفه جویى در مصرف مصالح در ساختمان پل به کار گرفته مى ‏شد در این شیوه، ابتدا صخره را تراشیده سپس با سنگ و ساروج پایه‏ هاى پل را به وجود مى ‏آوردند. در ساختن پل شهرستان نیز از همین شیوه استفاده شده است و پایه ‏ها را از سنگ لاشه و ساروج ساخته ‏اند.

البته در طول تاریخ بر اثر طغیان ‏هاى مکرر زاینده رود ویرانی هایی صورت گرفته است که مرمت شده است. آثار مرمت، به خاطر ناهمگونى قوس هاى طاق مشخص مى ‏باشد. احتمالا پل، در دوران آل بویه، سلجوقى و صفوى، مورد مرمت کلى قرار گرفته است. اهمیت پل که تا دوران صفوى، راه اصفهان به شیراز از فراز آن مى گذشت، محرز مى ‏باشد. اما برخی علاوه بر عبور و مرور، پل شهرستان  را یک پل جنگی و نظامی می دانند که از نظر معماری و قدمت زمان ساختمان، در مجموعه پل های قدیمی ایران است که فقط پل دزفول و پل شوشتر با این پل برابری می ‌کنند.

علت آن که این پل شهرستان نامیده می شود این است که در روستایی به همین نام در شرق اصفهان واقع شده است. لازم به یادآوری است که اکنون فقط پیاده می‌ توان از روی آن عبور کرد.

اصفهان - پل چوبی

پل جوئی که به اشتباه آن را پل چوبی هم می گویند به نام های دیگری همچون سعادت آباد، پل هفت دست و پل دریاچه نیز معروف است و در خیابان کمال اسماعیل، بین پل های الله وردی خان و خواجو با عرض 6 متر و طول حدود 147 متر ساخته شده است و از بناهای دوره شاه‏ عباس دوم صفوی در سال 1065 هجرى است.

همان طور که گفته شد نام این پل در اصل پل “جویی” است و از جوی کوچک سنگی که روی آن قرار داشت و تا چند دهه پیش هم باقی بود گرفته شده است. چون در اطراف پل عمارت های سلطنتی زیبا و با شکوه سعادت آباد، هفت دست، آیینه خانه،‌ کلاه فرنگی و نمکدان واقع شده بود، این پل را برای ارتباط این دو قسمت ساخته بودند ؛ پلی که محل عبور و مرور خانواده شاه صفوی، امرا، ‌اشراف،‌ مهمان ها و سفیرانی بوده که اجازه ملاقات با شاه عباس دوم می یافتند. همچنین آب هم به وسیله جوی سنگی کنده شده روی پل بین این عمارت ها و باغ ها روان بوده است. برج شش گوشه وسط  پل با چشمه ‌های آب جاری فرح بخش حال امیران، اشراف، مهمانان و سفیرانی بود که به حضور شاه شرفیاب می ‌شدند. در بخش شرقی و غربی این پل، آب رودخانه بر روی هم انباشته می ‌شده و به گونه دریاچه ‌ای در می ‌آمده به آن “پل دریاچه” نیز می ‌گفته ‌اند.

اگر به دیدن پل های های تاریخی زاینده رود اصفهان علاقمندید همچنین می توانید از پل خواجو اصفهان، پل مارنان اصفهان، سی و سه پل اصفهان، پل شهرستان اصفهان نیز دیدن کنید.